Στα πλαίσια δύο μαθημάτων της σχολής μου (της Πολιτικής Επιστήμης Ι και της Ευρωπαϊκής Οργάνωσης), αναφέρθηκε το "Δίλημμα των Φυλακισμένων", κάτι το οποίο θεώρησα αρκετά ενδιαφέρον και σκέφτηκα να το παραθέσω και σε σας. Για να μπείτε στο κλίμα, πρόκειται για έναν γρίφο, για τον οποίο μας έκανε λόγο ο καθηγητής, προκειμένου να γίνουν κατανοητές κάποιες ορολογίες που χρησιμοποιούνται στον χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (συγκεκριμένα "maximize profit - minimize losses").

Όπως αναφέρεται και στο βιβλίο "Εισαγωγή στην Πολιτική" του Andrew Heywood, πρόκειται για δύο εγκληματίες, κρατούμενους σε διαφορετικά κελιά, χωρίς επικοινωνία μεταξύ τους, οι οποίοι αντιμετωπίζουν την επιλογή να προδώσουν ή όχι ο ένας τον άλλον. Αν ομολογήσει μόνο ο ένας από τους δύο, παρέχοντας, όμως, στοιχεία για την καταδίκη του άλλου, θα αφεθεί ελεύθερος χωρίς κατηγορία, ενώ ο συνεργός του θα χρεωθεί όλο το φταίξιμο και θα φυλακιστεί για δέκα χρόνια. Αν ομολογήσουν και οι δύο, θα φυλακιστούν ο καθένας για έξι χρόνια. Αν αρνηθούν και οι δύο να ομολογήσουν, θα καταδικαστούν απλώς για πλημμέλημα και θα εκτίσουν ο καθένας ποινή ενός έτους.

Με δεδομένο το δίλημμα που αντιμετωπίζουν, είναι πιθανό να ομολογήσουν και οι δύο, φοβούμενος ο καθένας πως, αν δεν το κάνει, θα τον προδώσει ο άλλος και θα εκτίσει έτσι τη μέγιστη δυνατή ποινή. Η ειρωνεία είναι, όπως καταδεικνύει το παίγνιο, ότι η ορθολογική συμπεριφορά (rational behaviour) μπορεί να επιφέρει το χειρότερο αποτέλεσμα (συνολικά 12 χρόνια ποινής και για τους δύο εγκληματίες). Σε αυτήν την περίπτωση, δηλαδή, τιμωρούνται για την αποτυχία τους να συνεργαστούν ή να εμπιστευτούν ο ένας τον άλλον. Ωστόσο, αν το παίγνιο επαναληφθεί αρκετές φορές, είναι δυνατό να μάθουν οι εγκληματίες ότι το ατομικό συμφέρον προωθείται μέσω της συνεργασίας, κάτι που θα κάνει και τους δύο να μην ομολογήσουν.

Εμάς ο καθηγητής το έθεσε ως γρίφο στο αμφιθέατρο, με την προοπτική να γίνει συζήτηση και να μπουν όλοι στη διαδικασία να σκεφτούν ποια θα ήταν η ιδανική λύση, η οποία θα συμφέρει και τους δύο, στοχεύοντας πάντα στο maximum profit. Η προσπάθεια αυτή στέφθηκε με πλήρη επιτυχία, εφόσον η συντριπτική πλειοψηφία συμμετείχε και αντάλλαξε απόψεις σχετικά με αυτό το θέμα. Πραγματοποιήθηκε, επίσης, συζήτηση σχετικά με την εμπιστοσύνη, τη συνεννόηση και τη συνεργασία μεταξύ των δύο φυλακισμένων.



The Prisoners' Dilemma